Ҳəр түрли тарийхый дəўирлерде тиришиликтиң негизи оның мазмуны туўралы бир қанша илимий пикирлер болып келген, солардан 1) Гилозайзм (бул дəслепки грек философларының пикирлери бул ҳəмме нəрседе «жан» болады, себеби оларда сезгирлик, сезиўге болған уқыб, ойлаўға болған қəсийет болады) ҳəмде соның менен бирге əпиўайы, Əйемги Грецияда философиялық мектеплер шөлкемлескен, булар 2-қалада Милет ҳəм Эфесте болған. Эфестен-Гераклит т.б шыққан Миллеттен-үлкен философлардан Фалес Анексимендр т.б.