ДОРИ ЧАНГИТИШ

ДОРИ ЧАНГИТИШ — ўсимлик зарар кунандалари ва касалликларига, шунингдек, бегона ўтларга қарши кукунсимон пестицид(дуст)ларни сепиш; махсус чанглатгичлар билан сепилади. Дори чангитиш вақтида препарат заррачалари шамол таъсирида вазнга қараб ҳар хил узоқликка тарқалади. Заррачаларнинг ишлов берадиган юзага тушиш вақти уларнинг катталиги ва оғирлигига боғлиқ; дуст заррачаларининг катталиги ер аппаратлари учун 15—25 мкм бўлиши керак. Дори чангитиш асосан эрталаб ва кечқурун, фақат ҳаво салқин вақтларда кундузи ўтказилади, чунки баргларнинг нам сатҳи дустлар заррачаларини яхшироқ ушлаб қолади. Чангитиш муддати қ. х. экинлари зараркунандаларининг ва касаллик қўзғатувчиларининг биологик хусусиятлари ҳамда иқлим шароитига қараб белгиланади. Дори чангитишни шамол тезлиги 2 м/с бўлганда ўтказиш лозим. Баъзан препаратларнинг физик хусусиятлари таркибига 3—5% минерал мойлар қўшиб яхшиланади (бонификация). Баъзи пестицидларнинг чанглагичлардаги ҳаракати натижасида заррачалар электр зарядланади, бундан препаратларнинг ёпишқоқлиги ва барг сатҳида ушланиши ортади. Бундан ташқари, сертук, буришган, горизонтал жойлашган ва нам баргларда чангсимон препаратлар кўпроқушланиб қолади. Дори чангитишнинг афзаллиги оддийлигидадир, камчиликлари — шамол таъсирида пестицидларнинг катта майдонларга тарқалиб кетиши, препарат сарф нормасининг юқорилиги, дустлар самарадорлигининг пастлиги. Шу сабабли қ. х. да Дори чангитиш ўрнига пестицидларни қўллашнинг пуркаш усули кенг қўлланилмоқда. Лекин чигирткалар маконида уларнинг ривожланишига қарши курашда Дори чангитиш асосий усул ҳисобланади. Ғўза майдонларида пайдо бўлган ўргимчаккана ўчокларига олтингугурт чангитилади. Дори чангитиш ўтказишда пестицидлардан заҳарланишнинг олдини олиш учун эҳтиёткорлик чораларига амал қилиш керак (қ. Хавфсизлик техникаси). Шомил Хўжаев.